“Падыша-Ата” мамлекеттик коругу
Падыша-Ата мамлекеттик коругу Аксы районундагы Кашка-Суу айылында жайгашкан. Ал жаныбарлардын ар кандай түрлөрүнүн компакттуу жашоосу жана ар кандай өсүмдүктөрдүн жамааттарынын өсүшү үчүн ыңгайлуу аймактардын бири.
Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2003-жылдын 3-июлундагы № 405 токтомуна ылайык, Падыша-Ата мамлекеттик коругу Кыргыз Республикасынын Кызыл китебине киргизилген уникалдуу арча токойлорун, Семенов пихтасын сактоо максатында уюштурулган. Коруктун жалпы аянты 30 миң 560 гектарды түзөт, анын 15 миң 846 гектары өзгөчө корголуучу аймак, 14 миң 714 гектары корголуучу аймак. Алсак, коруктун өзгөчө корголуучу зонасынын аймагы 15846 га, анын ичинен токойлуу аянт – 4419,6 га, токойсуз аянт – 1298,6 га, жайыт – 2158,8 га, короо – 1,1 га, башка жерлер – 79 га.
Корук Авлетим токой чарбасынын базасында уюштурулуп, анда илимий-изилдөө иштери жүргүзүлгөн эмес. Акыркылары корук уюштурулгандан кийин гана ишке киришти. Падыша-Ата коругунун климаты кышы мелүүн суук жана жайкы ысык менен мүнөздөлөт. Падыша-Ата гидрометеорологиялык станциясынын маалыматы боюнча июль айында абанын жылдык орточо температурасы +18,6°С, январдыкы -3,4°С. Абанын орточо суткалык температурасынын 0°ка өтүшү 16-23-февралда жана 13-30-декабрда, 10°ка өтүү тиешелүүлүгүнө жараша 28-30-мартта жана 20-29-октябрда байкалат. Ошентип, вегетация мезгили 204-218 күнгө созулат.
Жазгы акыркы үшүк апрелдин экинчи декадасында байкалат, ал эми күзгү үшүк кээде октябрдын экинчи декадасында башталат.
Жаныбарлар дүйнөсү. Коруктун аймагында жайгашкан жапайы жаныбарлар жапайы жаныбарлардын жана канаттуулардын ар кандай түрлөрү менен көрсөтүлөт. Бул аймактын рельефи жана климаты (Падышата дарыясынын бассейни) жапайы фаунанын көптөгөн өкүлдөрү үчүн ыңгайлуу, бирок Авлетим токой чарбасы (2003-жылга чейин) болгон мезгилде ийне жалбырактуу дарактардын ашыкча жана туура эмес кыюусунда жана мал жаюусунда чагылдырылган антропогендик факторлор. Падыша-Ата токой чарбасы) алардын санын жана таралуу аймактарын олуттуу чектеген.
Белгилей кетсек, Падыша-Ата коругу географиялык обочолонгондугу, биологиялык ар түрдүүлүктүн байлыгы, өзгөчө уникалдуу арча токою жана Кыргыз Республикасынын Кызыл китебине кирген Семенов пихтасы менен Батыштын жаратылыш-аймактык комплекстеринин эталону болууга татыктуу аймак.